شکاف در قلعۀ سنگباران

مجلس خبرگان؛ یک سخنرانی، یک نامه و چند اختلاف

روزبه میرابراهیمی (نیویورک)تحولات پس از انتخابات ریاست جمهوری در ایران به زعم بسیاری از صاحب نظران حکومت را نیز «دو شقه» کرده است. این «شکاف» به همه بخش‌های جمهوری اسلامی سرایت کرده و عملا پس از ایراد خطبه‌های دو هفته پیش نماز جمعه توسط اکبر هاشمی رفسنجانی، که سمت ریاست مجلس خبرگان رهبری را نیز برعهده دارد، به این مجلس که بالاترین نهاد انتخاباتی حکومتی است هم رسیده است.

بخوانید:
هاشمی: اعتماد مردم را برگردانیم، این هدف مقدس ماست
بشنوید:
گزارش رادیو فردا از خطبه‌های نماز جمعه تهران به امامت اکبر هاشمی رفسنجانی. همراه بخشی از سخنان وی.هاشمی رفسنجانی در آن خطبه‌ها به تببین مباحثی پرداخت که در آن به لحاظ فقهی مشروعیت «حاکم» را ناشی از رای و رضایت مردم دانست. این تفسیر از ولایت فقیه و جمهوری اسلامی، واکنش شدید جریان مخالف این تفسیر را در پی داشت. جریانی که صراحتا اعلام می‌کرد «مشروعیت ولایت فقیه از طرف خدا است و نه مردم». محمد یزدی، عضو فقهای شورای نگهبان و مجلس خبرگان رهبری در گفت‌وگویی، شدید ترین حملات را به رفسنجانی کرد تا عملا این تصور به وجود آید که دو «تفسیر» در مجلس خبرگان رهبری در مقابل هم ایستاده‌اند.اما این همه ماجرا نبود، چون از دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری که زیر نظر محمد یزدی اداره می‌شود، هفته پیش نامه‌ای تحت عنوان «اکثریت مجلس خبرگان» در رسانه‌ها منتشر شد. محتوای این نامه علیه رئیس مجلس خبرگان – رفسنجانی- بود. در این نامه که خطاب به ملت ايران منتشر شده بود آمده است: «فصل‌الخطاب در امور رهبری است و هر گونه انحراف از راه و مواضع رهبری، انحراف از آرمان‌های انقلاب و خط اصيل امام خمينی است.»در ادامه این بیانیه آمده است: «ولايت مطلقه فقيه، استمرار راه انبياء و امامان است و ريشه در تفکر قرآنی و معارف اهل بيت عليه‌السلام و سابقه ممتد تاريخی از آغاز عصر غيبت کبرا تا کنون دارد.»صادر کنندگان این نامه با اشاره به آقای رفسنجانی نوشته اند: «بسياری از علما و نخبگان و شخصيت‌ها و دلسوزان نظام انتظار دارند که رئیس محترم مجلس خبرگان رهبری و مجمع تشخيص مصلحت نظام که همواره با تدبير و فراست در کنار امام و رهبری به حل مشکلات و معضلات کمک کرده‌اند در شرايط کنونی نيز با پشتيبانی بيشتر و شفاف‌تر از ولايت فقيه و بيانات رهبری در اين شرايط حساس دشمنان اسلام و نظام و کينه‌توزان و بدخواهان و فرصت‌طلبان را در نقشه شيطانی برای آسيب به وحدت و همدلی ناکام گذارند.»اما این حملات علیه رفسنجانی بی واکنش نماند. آیت‌الله علی‌محمد دستغیب، از مراجع بنام شیراز و از اعضای خانواده‌ روحانی و بانفوذ دستغیب، با صدور پیامی «شدیداللحن» به نامه منتسب به اکثریت اعضای مجلس خبرگان رهبری واکنش نشان داد و از آنها خواست عذرخواهی کنند و به خواست ملت برگردند.در ابتدای این اطلاعیه به نامه منتسب به «اکثریت خبرگان» اشاره شده و آمده است: «بيانيه‏اى را مشاهده كردم كه جمعى از نمايندگان مجلس خبرگان رهبرى صادر كرده‏اند. اينجانب به عنوان يكى از اعضای خبرگان و منتخب مردم فارس عرض مى‏كنم: مى‏فرماييد چهل ميليون نفر در انتخابات شركت كردند. اما سؤال اينجا است كه سخن اكثريت ايشان اين است كه رأى ما كجا رفت؟ اگر شما به اين خواسته آنها احترام مى‏گذاشتيد و اهميت مى‏داديد كه الان هم دير نشده، چنانچه صندوقى باقى باشد بازشمارى مى‏كرديد، بر شما معلوم مى‏شد كه خواست آنها غير عقلايى نبوده.»این عضو مجلس خبرگان با اشاره به بخشی از نامه که در مورد آقای رفسنجانی بود آورده است: «شما آیت‌الله هاشمى رفسنجانى را نصيحت كرديد، اما ظاهرا فراموش كرده‏ايد كه بعد از فوت امام امت بدون فوت وقت و با وجود حضرات آيات صافى گلپايگانى و اردبيلى و مشكينى و امينى و ديگر بزرگان از علما، ايشان براى حفظ نظام همه توان خود را گذاشت و با سخنان خود خبرگان را آماده كرد كه به حضرت آيةاللَّه خامنه‏اى رأى بدهند، با آن حساسيت زمانى كه يقيناً مكتوب است، آنگاه كسى نگفت خلاف نظام سخن مى‏گويد و خلاف نظام عمل مى‏كند، موجب تفرقه شده، اما اكنون كه حقايقى بر خلاف ميل شما مى‏گويد و بر همه شما خوب واضح است كه حقيقت چيست، حالت اعتراض داريد. اين انصاف است؟ پس غرض از اين بيانيه حفظ نظام نيست.»در همین زمینه نماینده مردم آذربایجان شرقی در مجلس خبرگان رهبری نیز در واکنش به این بیانیه گفت: «بیانیه صادر شده توسط خبرگان بیانیه مجلس خبرگان نیست».آیت الله هاشم زاده هریسی با بیان اینکه اگر عده‌ای از اعضای مجلس خبرگان جمع شده و بدون حضور اعضای آن بیانیه‌ای صادر نمایند این بیانیه، بیانیه مجلس خبرگان نیست بلکه بیانیه تعدادی از نمایندگان مجلس خبرگان است.وی بابیان اینکه نمایندگان مجلس خبرگان حق دارند هرگونه بیانیه‌ای را صادر نمایند افزود: «جمع آوری تلفنی امضا و آن هم در حالی که بیشتر اعضای خبرگان در شهرهای مختلف پراکنده شده‌اند نمی‌تواند به عنوان بیانیه این مجلس به حساب آید».هاشم‌زاده هریسی اظهارداشت: «بدون هیچ شکی، مسئولین کشوراسلامی هر گونه عمل کنند به نام اسلام تمام می‌شود، که باید مراقب باشیم ایران اسلامی را به الگوی کشورهای دیگر تبدیل کنیم».اما در سوی دیگر میدان، «ائمه جمعه استان‌های فارس و کهکیلویه و بویراحمد ومسئولان ستادهای نماز جمعه این استان‌ها» بودند که تلویحا مقابل آیت الله دستغیب، نماینده مجلس خبرگان از استان فارس قرار گرفتند.این جمع طی بیانیه‌ای از رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام و رئیس جمهور خواستند که «بیش از پیش از رهبر معظم انقلاب اسلامی تبعیت کنند».به گزارش خبرگزاری مهر، در این بیانیه آمده است: «از ریاست محترم مجمع تشخیص مصلحت نظام انتظار داریم که همچنان در تبعیت سکان دار کشتی انقلاب نهایت سعی و تلاش خود را به عمل آورده و با توجه به سخنان گهربار حضرتعالی در نقش نخبگان در تحقق آرامش وامنیت جامعه و مراقبت از گفته‌ها و نگفته‌ها و جلوگیری از به وجود آمدن شکاف و اختلاف در جامعه نقش موثر خود را مجددا در صحنه سیاسی کشور ایفا نمایند.»در ادامه این بیانیه آمده است: «ضمنا از آقای احمدی نژاد می‌خواهیم که با تبعیت شفاف و بی چون و چرای فرامین حیات بخش آن رهبری حکیم از پیش آمدن هرگونه شائبه عدم تمکین از رهبر انقلاب و سوءاستفاده بدخواهان جدا خودداری نمایید».ناآرامی‌ها در ایران پس از اعلام نتایج انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری به اوج خود رسید و دستگیری‌ها و کشته شدن تعدادی از معترضان در ناآرامی‌های اخیر جمهوری اسلامی را – حتی به گفته برخی از سیاستمداران درون حکومت- با «بحران» مواجه کرده است.نامزدها منتقد دولت احمدی نژاد، نتایج اعلام شده توسط وزارت کشور دولت نهم را نپذیرفتند و روند برگزاری سالم انتخابات را به چالش کشیدند. وزارت کشور و شورای نگهبان محمود احمدی نژاد را برنده انتخابات اعلام کرده اند اما برخی رقبای آقای احمدی نژاد در انتخابات و بسیاری از هواداران آنها این نتیجه را ناشی از «تقلب» می‌دانند و قبول ندارند. میرحسین موسوی و مهدی کروبی دو نامزده جریان اصلاح طلب دولت برآمده از این انتخابات را «نامشروع» خواندند و به اعتراض خود ادامه دادند.حمایت آیت الله خامنه ای از نتایج انتخابات در چندین نوبت سبب شد تا اعتراضاتی علیه رهبری جمهوری اسلامی نیز بالا گیرد. در قانون اساسی جمهوری اسلامی رهبری توسط مجلس خبرگان انتخاب و تحت نظارت این مجلس باید باشد.هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس خبرگان رهبری از این جهت مورد توجه بسیاری از نیروها بود. برخی از تحلیلگران معتقدند، سخنان رفسنجانی به نوعی تبیین نوع نگاه وی و همفکرانش در مجلس خبرگان به «ولایت فقیه» بود که با واکنش جریان مخالفش روبه‌رو شده است.بسیاری از معترضان به نتایج انتخابات نیز سخنان علی اکبر هاشمی رفسنجانی در نماز جمعه را به نفع خود تعبیر کرده‌اند.اما چنانچه واقعا دو تفسیر مختلف از ولایت فقیه در مجلس خبرگان وجود دارد و چنانچه حامیان این دو تفسیر با یکدیگر اختلافی جدی دارند، باید در روزهای آینده دید «رو در رویی» این دو تفسیر چه سمت و سویی خواهد گرفت و ممکن است به سود چه کسی پایان پذیرد.